پیکسل چیست و چگونه کار می‌کند؟
هر نمایشگر LCD یا OLED از میلیون‌ها پیکسل (Pixel) ساخته شده است. هر پیکسل خود از سه زیرپیکسل (Subpixel) شامل قرمز (R)، سبز (G) و آبی (B) تشکیل می‌شود. با تغییر شدت روشنایی این زیرپیکسل‌ها، رنگ‌های مختلف ایجاد می‌گردد.
•در نمایشگرهای LCD، کریستال مایع جلوی نور پس‌زمینه را کنترل می‌کند.
•در نمایشگرهای OLED، هر پیکسل به صورت مستقل نور تولید می‌کند.
به همین دلیل ماهیت پیکسل سوخته در LCD با OLED تفاوت دارد.
تفاوت Dead Pixel و Stuck Pixel
•Dead Pixel (پیکسل مرده):
این پیکسل کاملاً غیرفعال است. هیچ‌کدام از زیرپیکسل‌های آن روشن نمی‌شوند و معمولاً به شکل یک نقطه‌ی سیاه دائمی دیده می‌شود.
•Stuck Pixel (پیکسل گیر کرده):
یک یا چند زیرپیکسل در حالت روشن باقی می‌مانند. برای مثال، اگر زیرپیکسل سبز قفل شود، نقطه همیشه سبز خواهد بود. این نوع در برخی مواقع قابل رفع است.
علل ایجاد پیکسل سوخته یا گیر کرده
1. نقص تولید (Manufacturing Defect): خطا در فرآیند ساخت پنل.
2. استرس فیزیکی: فشار یا ضربه به سطح نمایشگر.
3. مشکلات الکتریکی: نوسانات جریان یا اتصالات ناقص.
4. فرسودگی تدریجی: به‌ویژه در نمایشگرهای OLED که پیکسل‌ها به مرور دچار Burn-in یا کاهش شدت نور می‌شوند.
استانداردهای بین‌المللی مربوط به پیکسل‌های معیوب
سازندگان نمایشگر از استانداردهایی مثل ISO 13406-2 یا ISO 9241-302/303/305/307 برای طبقه‌بندی نمایشگرها استفاده می‌کنند.
این استانداردها تعداد مجاز پیکسل سوخته یا گیر کرده را مشخص می‌کنند:
•Class I: هیچ پیکسل معیوب مجاز نیست.
•Class II: تا چند پیکسل مرده یا گیر کرده در سطح معین قابل قبول است.
•Class III: تعداد بیشتری پیکسل معیوب مجاز است.
به همین دلیل، شرکت‌ها معمولاً تعویض نمایشگر را تنها زمانی انجام می‌دهند که تعداد پیکسل‌های معیوب از حد تعیین‌شده بیشتر باشد.
روش‌های شناسایی پیکسل‌های معیوب
1. تست تصویری (Dead Pixel Test): نمایش رنگ‌های خالص (قرمز، سبز، آبی، سفید و سیاه) برای تشخیص نقاط غیرطبیعی.
2. نرم‌افزارها و وبسایت‌های تست: ابزارهایی مثل Dead Pixel Buddy یا LCD DeadPixel Test.
روش‌های احتمالی رفع مشکل
•نرم‌افزاری: اجرای سریع تغییر رنگ‌ها (RGB Flashing) برای تحریک پیکسل گیر کرده.
•فیزیکی: اعمال فشار کنترل‌شده با یک پارچه نرم و نوک انگشت (با ریسک آسیب).
•تعویض پنل: در مورد پیکسل‌های کاملاً سوخته (Dead Pixel)، تنها راه‌حل قطعی است.
تفاوت در فناوری‌ها
•LCD: بیشتر دچار Stuck Pixel می‌شود.
•OLED: احتمال Dead Pixel و همچنین Burn-in (ماندن سایه‌ی تصویر) بیشتر است.
راهکارهای پیشگیری
•پرهیز از فشار یا ضربه به نمایشگر.
•استفاده از محافظ صفحه برای لپ‌تاپ و موبایل.
•اجتناب از نمایش تصاویر ثابت برای مدت طولانی (به‌خصوص در OLED).
•نگهداری دستگاه در دمای استاندارد (نه خیلی گرم و نه خیلی سرد).
جمع‌بندی
پیکسل‌های سوخته یا گیر کرده یکی از چالش‌های رایج در دنیای نمایشگرها هستند. شناخت تفاوت بین آن‌ها، آشنایی با استانداردهای بین‌المللی و استفاده از روش‌های تست و رفع مشکل، می‌تواند به کاربران کمک کند تا بهترین تصمیم را بگیرند: رفع نرم‌افزاری، فشار فیزیکی یا تعویض پنل.
